استارلینک نجات بخش اینترنت یا ابزار نفوذ فناورانه؟
به گزارش آنی تل، اینترنت ماهواره ای استارلینک با سرعتی چشم گیر به یکی از بازیگران عرصه ارتباطات فرامرزی تبدیل گشته است و حضور خویش را در کشورهای درحال توسعه با الگویی فزاینده از نفوذ فناورانه گسترش می دهد.
به گزارش آنی تل به نقل از مهر، شبکه اینترنت ماهواره ای استارلینک که زیرمجموعه شرکت اسپیس ایکس به مالکیت ایلان ماسک شمرده می شود، در سالهای اخیر با سرعتی چشم گیر به یکی از بازیگران مسلط عرصه ارتباطات فرامرزی تبدیل گشته است و حضور خویش را در کشورهای درحال توسعه با الگویی فزاینده از نفوذ فناورانه گسترش می دهد. این کشورها که دهه ها با چالش هایی نظیر شکاف عمیق دیجیتال، فرسودگی زیرساخت های مخابراتی و نبود دسترسی گسترده به ارتباطات پایدار مواجه بوده اند، حال با سامانه ای رو به رو هستند که از منظر ظرفیت، مقیاس و سرعت استقرار می تواند خیلی از محدودیت های دیرپای اتصال را برطرف کند و مسیر جهش دیجیتال را هموار سازد. با توجه به این ظرفیت ها، ماهیت خصوصی استارلینک و پیوند آن با تصمیم های یک فرد تاثیر گذار در سطح بین المللی سبب می شود که ورود این فناوری به یک کشور تنها در حد یک تصمیم فنی باقی نماند و نتایج مستقیم برای حاکمیت ملی، استقلال راهبردی و امنیت داده بهمراه داشته باشد. در چنین شرایطی، وابستگی به زیرساختی که خارج از نظام های حقوقی و نظارتی دولت میزبان اداره می شود، مخاطراتی بوجود می آورد که می تواند از حوزه اقتصاد دیجیتال فراتر رود و تا سطوح سیاست خارجی، امنیت ملی و حکمرانی داده امتداد یابد. حال پرسش محوری اینست که آیا استارلینک برای کشورهای جنوب جهانی مهلتی برای کاهش شکاف دیجیتال است یا سازوکاری جدید برای اعمال نفوذ فناورانه و تغییر موازنه قدرت در فضای دیجیتال شمرده می شود.
مزیت های بی رقیب استارلینک در بازار جهانی
استارلینک با استقرار بیشتر از ده هزار ماهواره در مدار پایین زمین و استفاده از موشک های قابل استفاده مجدد اسپیس ایکس، زیرساختی خلق کرده است که از نظر مقیاس، سرعت و توان عملیاتی در تاریخ صنعت ارتباطات ماهواره ای بی سابقه به حساب می آید. تراکم بالای ماهواره ها در مدار پایین باعث شده است که شبکه بتواند ارتباطی پایدار با تأخیر خیلی کم فراهم آورد و این خاصیت برای دولت ها، کسب وکارها و کاربران در مناطق فاقد زیرساخت زمینی اهمیت بنیادین دارد. استفاده از موشک های بازگشت پذیر نه فقط هزینه پرتاب را کاهش داده بلکه چرخه جایگزینی و نوسازی ماهواره ها را کوتاه کرده است و این امر امکان بروزرسانی مداوم شبکه و حفظ برتری فنی را فراهم می سازد. در مقابل، سایر ارایه دهندگان خدمات اینترنت ماهواره ای در اروپا یا چین به سبب اتکا به موشک های گرانقیمت و عدم برخورداری از ظرفیت تولید انبوه، توان رقابت با سرعت توسعه و کاهش هزینه های اسپیس ایکس را ندارند. ترکیب این مزیت های فناورانه و اقتصادی باعث شده است که استارلینک در خیلی از مناطق به تنها گزینه عملی برای اتصال سریع، پایدار و اقتصادی بدل شود و در عمل ساختار رقابت در صنعت ارتباطات فضایی را دگرگون نماید.
انگیزه های کشورهای جنوب جهانی برای همکاری
از طرفی، کشورهای جنوب جهانی سال ها با دشواری های اتصال آخرین حلقه شبکه های ارتباطی در مناطق روستایی و دورافتاده مواجه بوده اند و این مسئله به یکی از موانع اساسی توسعه دیجیتال در این کشورها تبدیل گشته است. ایجاد زیرساخت فیبر نوری یا شبکه های زمینی در چنین مناطقی به طور معمول مستلزم سرمایه گذاری های سنگین، زمان طولانی و عبور از موانع جغرافیایی گسترده است و در خیلی از موارد بازده اقتصادی کوتاه مدتی نیز ندارد. در چنین شرایطی، استارلینک با ارایه شبکه ای که بدون نیاز به حفاری، کابل کشی یا ایجاد ایستگاه های زمینی گوناگون عمل می کند، راهکاری فوری پدید آورده است که می تواند در مدت زمانی کوتاه پوشش ارتباطی پایدار ایجاد نماید و نیاز به سرمایه گذاری زیرساختی را به حداقل برساند. این خاصیت سبب شده است که دولت هایی نظیر هند، لبنان و بنگلادش که با محدودیت منابع مالی و جغرافیای دشوار مواجهند، توافق هایی برای استفاده از خدمات استارلینک امضا کنند و از ظرفیت آن برای تسریع برنامه های تحول دیجیتال بهره ببرند. بی گمان استارلینک برای دولت هایی که دستیافتن به رشد اقتصادی، توسعه آموزش دیجیتال، بهبود خدمات عمومی و افزایش شمول ارتباطی را در دستور کار دارند، جذابیت قابل توجهی ایجاد می کند؛ برای اینکه می تواند مسیر تحقق اهداف توسعه ای را کوتاه تر و هزینه های تحول دیجیتال را بشکل معناداری کم کند.
نگرانی های حاکمیت دیجیتال و وابستگی فناورانه
در مقابل این جذابیت نگرانی های عمیق حکمرانی داده و حاکمیت ملی وجود دارد و این نگرانی ها به سبب توان استارلینک در ایجاد وابستگی ارتباطی گسترده ابعاد چندلایه یافته است. تجربه هایی نظیر توقف ناگهانی خدمات استارلینک در جریان عملیات نظامی اکراین در کریمه نشان میدهد که یک تصمیم فردی یا ملاحظه سیاسی مالک شبکه قادر می باشد به سرعت کارکردهای حیاتی یک کشور را مختل سازد و زمینه ایجاد نتایج امنیتی مستقیم را فراهم آورد. این وضعیت نمونه ای روشن از آن است که مدیریت زیرساختی با چنین مقیاس و اهمیتی، زمانی که خارج از چارچوب های نظارتی بین دولتی اداره شود، می تواند استقلال راهبردی یک کشور را تضعیف کند و آنرا در مقابل تصمیم های غیرقابل پیشبینی یک بازیگر خصوصی لطمه پذیر سازد. به عقیده کارشناسان، در چنین بستری تصمیم کشور بولیوی برای رد همکاری با استارلینک قابل فهم است؛ برای اینکه نگرانی اصلی این کشور نه مخالفت با فناوری بلکه هراس از وابستگی انحصاری به سامانه ای است که تغییر در جهت گیری سیاسی یا منافع اقتصادی مالک آن می تواند نتایج مستقیم برای حاکمیت ملی ایجاد نماید و توان کشور در مدیریت پایدار زیرساخت های ارتباطی را کم کند.
خلأهای تنظیم گری و نتایج آن
صنعت اینترنت ماهواره ای هنوز فاقد رژیم جامع تنظیم گری مشابه بخش مخابرات زمینی است و این خلأ باعث شده است که خیلی از الزامات اساسی حکمرانی ارتباطات فضایی بدون قاعده روشن باقی بماند. فقدان معیارهای معین در حوزه امنیت سایبری و محافظت از داده سبب می شود که نه فقط شیوه جمع آوری و پردازش داده ها نامشخص بماند؛ بلکه امکان ارزیابی میزان انطباق ارایه دهندگان این خدمات با اصول بنیادین امنیت دیجیتال نیز وجود نداشته باشد. در قسمت عمده ای از کشورها روشن نیست که داده های کاربران در چه جغرافیایی ذخیره می شود و چه نهادهایی به آن دسترسی دارند و این ابهام نه فقط نتایج مستقیم برای حریم خصوصی شهروندان دارد بلکه بر توان دولت ها در اعمال صلاحیت و نظارت مؤثر نیز تأثیر می گذارد. بررسی کشور زیمبابوه بعنوان نمونه، نشان میدهد که همکاریهای انجام شده میان نهادهای دولتی و استارلینک به سبب فقدان قواعد الزام آور و نبود سازوکارهای نظارتی شفاف تضمین های کافی برای محافظت از داده های شخصی شهروندان ایجاد نکرده است و این وضعیت می تواند زمینه را برای سوءاستفاده های احتمالی، دسترسی غیر مجاز به داده و انتقال اطلاعات به خارج از قلمرو ملی فراهم آورد. در چنین شرایطی ضعف چارچوب های نظارتی نه فقط ریسک های امنیتی و حاکمیتی را بیشتر می کند، بلکه می تواند اعتماد عمومی به زیرساخت های ارتباطی را نیز تضعیف کند و قدرت دولت ها را در مدیریت پایدار اکوسیستم دیجیتال کم کند.
جمع بندی
سرانجام، گویی گسترش استارلینک در کشورهای درحال توسعه یک دوگانگی راهبردی به وجود آورده است. این دوگانگی همزمان موقعیت های جهش دیجیتال و تهدیدهای وابستگی فناورانه را در کنار یکدیگر قرار می دهد. از یک سو، کشورها با سامانه ای مواجهند که می تواند شکاف دیجیتال دیرینه را کم کند و امکان دسترسی پایدار و پرسرعت را در مناطقی فراهم آورد که سال ها از چرخه توسعه ارتباطی دور مانده اند. این ظرفیت می تواند زیرساخت آگاهی رسانی، آموزش، خدمات دولت الکترونیک و تعامل اقتصادی را متحول سازد و سرعت ورود این کشورها به اقتصاد دیجیتال را افزایش دهد. از طرفی، اتکا بر شبکه ای که اداره آن در اختیار یک بازیگر خصوصی خارج از قلمرو ملی است و در فضای فاقد قواعد الزام آور بین المللی عمل می کند، موجب می شود که هرگونه تغییر سیاسی، تصمیم تجاری یا ملاحظه ژئوپلیتیکی بتواند مسیر دسترسی یک کشور به این زیرساخت را مختل کند. این مخاطره نه فقط به حوزه حاکمیت دیجیتال مربوط است بلکه در سطح امنیت ملی نیز نتایج گوناگون دارد. قطع ناگهانی یا محدودسازی خدمات می تواند کارکردهای حیاتی ارتباطی را مختل سازد و حقوق ارتباطی شهروندان را تحت تأثیر قرار دهد. از همین روی، میتوان نتیجه گرفت که آینده اعتمادپذیری استارلینک برای کشورهای درحال توسعه وابسته به میزان قدرت کشورها در طراحی قواعد حکمرانی فناوری، متنوع سازی ارایه دهندگان خدمات ارتباطی و استقرار نظام نظارت شفاف است تا بتوانند مزیت های فنی را حفظ کنند و همزمان از مخاطرات وابستگی راهبردی بکاهند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان آنی تل در مورد این مطلب